TÜRKMENISTANDA SAÝLAWLARY
WE SALA SALŞYKLARY GEÇIRMEK
BOÝUNÇA MERKEZI TOPAR
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli ulgamlarynda uly üstünlikler gazanylýar. Diýarymyzda döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň ähli taraplaryny demokratiýalaşdyrmaga hem aýratyn ähmiýet berilýär. Jemgyýetçilik durmuşyny demokratiýalaşdyrmak meselesi hormatly Prezidentimiziň özgertmeler syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar.
Ýurdumyzda geçirilýän ähli saýlawlar demokratik ýörelgelerden ugur alnyp, saýlaw toparlary saýlawlara we sala salşyga taýýarlyk görmek we olary geçirmek, saýlawlar boýunça dalaşgärleri hödürlemek, wagyz işlerini geçirmek erkin we deňhukuklylyk, aýanlyk we açyklyk başlangyçlarynda, ähli dalaşgärler üçin deň mümkinçiliklerde amala aşyrylýar. Saýlawlary geçirmegiň halkara tejribelerini giňişleýin öwrenmek, olar barada saýlaw hukukly raýatlaryň arasynda, saýlaw toparlarynyň arasynda düşündiriş işlerini geçirip, ony halk köpçüliginiň aňyna ýetirmek, şonuň netijesinde-de, saýlaw ulgamynyň işini has-da kämilleşdirmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar.
Döwlet häkimiýet edaralarynyň, ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralarynyň, saýlaw toparlarynyň öz ygtyýarlyklarynyň çäklerinde saýlawlara taýýarlyk görmek we ony geçirmek, raýatlaryň saýlaw hukuklarynyň goraglylygyny we erkinligini üpjün etmek maksady bilen kabul edýän kararlary milli kanunçylykda bellenilen düzgünlerde hem-de möhletlerde hökmany suratda köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň üsti bilen ýa-da başga usullar arkaly ilatyň dykgatyna ýetirýär.
Saýlaw möwsümi saýlaw okruglaryny we uçastoklaryny döretmek, milli synçylary bellemek we bellige almak, saýlawçylaryň sanawyny düzmek, dalaşgärleri hödürlemek hem-de bellige almak, wagyz işlerini geçirmek, saýlaw uçastoklaryny enjamlaşdyrmak, ses bermegi geçirmek, onuň netijelerini jemlemek, saýlawlaryň jemlerini yglan etmek, saýlanan deputatlary we agzalary bellige almak ýaly köp sanly çäreleri öz içine alýar. Bu meýilnamalaýyn çäreler raýatlaryň saýlaw hukuklarynyň kepillikleriniň ulgamyny düzýän kanunçylyk, hukuk, ykdysady, guramaçylyk, habar kepilliklerini demokratik şertlerde üpjün edýär.
Saýlaw toparlary öz düzümi, ýerleşýän ýeri we geçirýän işleri hakynda, bellige alnan dalaşgärler, olaryň terjimehalyna degişli maglumatlar we sala salşyga girizilen meseleler, ses bermegiň netijeleri hem-de saýlawlaryň we sala salşygyň jemleri hakynda ilaty habarly edýärler.
Şeýle hem saýlaw topary saýlawlar hakyndaky milli kanunçylykda kesgitlenen möhletiň içinde ses bermegiň jemleri we saýlanylan dalaşgärleriň degişli maglumatlary hakyndaky habary ilatyň dykgatyna ýetirýär. Saýlawlara milli hem-de halkara synçylaryň syn etmekleri üçin şertler döredilýär. Ýurdumyzda saýlawlary halkara kadalaryna laýyklykda, aýanlykda we demokratik ýörelgeler, bäsdeşlik esasynda guramaçylykly geçirmek saýlaw toparlarynyň öňünde durýan wajyp wezipedir. Saýlaw toparlarynyň agzalary saýlaw möwsüminde raýatlaryň saýlaw hukuklarynyň goraglylygyny üpjün etmekde, hereket edýän kanunçylyk düzgünleriniň berjaý edilmeginde jogapkärli işleri alyp barýarlar.
Saýlaw toparlary Türkmenistanyň Konstitusiýasy, Saýlaw kodeksi, saýlawlary geçirmegi düzgünleşdirýän gollanmalar, ýatlamalar, düzgünnamalar we saýlaw resminamalary bilen üpjün edilýär. Saýlawlar boýunça welaýat, etrap, şäher, okrug, etrapdaky şäher, şäherçe, geňeşlik we uçastok saýlaw toparlarynyň başlyklary, agzalary, milli synçylar, şeýle-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri bilen welaýatlarda, Aşgabat hem-de Arkadag şäherlerinde tapgyrlaýyn amaly okuw maslahatlary ýörite taýýarlanan meýilnama esasynda geçirilýär.
Ýurdumyzda hereket edýän saýlaw toparlarynyň düzüminde dürli ýaşdaky we bilim derejesindäki hem-de ýurdumyzyň dürli ulgamlarynda zähmet çekýän agzalar bardyr. Toparlaryň düzüminde zenanlaryň sanynyň ýokary görkezijilerde bolmagy saýlaw ulgamynda gender deňliginiň üpjün edilýändigini görkezýär.
Ýurdumyzda geçirilýän ähli görnüşli saýlawlarda saýlawlaryň demokratik esaslarda geçirilişine syn etmek maksady bilen, saýlaw uçastoklarynda enjamlaşdyrylan wideokameralar gurnalyp, Merkezi saýlaw toparynyň edarasynyň saylav.gov.tm resmi web saýtynda sanly ulgam arkaly köpçülige onlaýn görkezilýär. Bu bolsa, ýurdumyzda geçirilýän saýlawlaryň aýanlyk we demokratik ýörelgeler esasynda geçirilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär. Türkmenistanyň Saýlaw kodeksiniň 6-njy maddasyna laýyklykda, saýlawlaryň aýanlyk şertleriniň çäklerinde, onuň geçirilişine syýasy partiýalar, jemgyýetçilik birleşikleri, raýatlar toparlary, dalaşgärler tarapyndan bellenilen milli synçylar syn edýärler. Şeýlelikde, saýlaw işleri aýanlykda geçirilýär.
Ýurdumyzda ähli ugurlar bilen bir hatarda saýlawlaryň döwrebap derejede geçirilmegi üçin ähli şertleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak, belent başlarynyň aman bolmagyny arzuw edýärin!
Allanur Gökjäýew,
Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň edarasynyň Guramaçylyk müdirliginiň baş hünärmeni.