TÜRKMENISTANDA SAÝLAWLARY
WE SALA SALŞYKLARY GEÇIRMEK
BOÝUNÇA MERKEZI TOPAR

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Milli Liderimiziň başyny başlan giň möçberli özgertmeleriniň Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ýokary derejede durmuşa geçirilmegi netijesinde, ýurdumyzyň halkara derejesinde abraýy has-da belende göterilýär. Munuň şeýledigine ýurdumyzda daşary syýasat strategiýasyny amala aşyrmakda gazanylýan üstünlikler, halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmekde we umumadamzat ösüşlerine dahylly meseleleriň oňyn çözgütlerini tapmakda Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiziň öňe sürýän halkara başlangyçlarynyň dünýä bileleşigi tarapyndan biragyzdan goldanylýandygy hem doly güwä geçýär.

Mälim bolşy ýaly, 2025-nji ýylyň 11-nji aprelinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynyň 63-nji plenar mejlisinde «BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatyny geçirmegiň tertibine goşmaça maglumat» atly Kararnama biragyzdan kabul edildi we oňa laýyklykda, Baş Assambleýa tarapyndan halkara maslahaty şu ýylyň awgust aýynda Türkmenistanda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guramak baradaky çözgüt goldanyldy. Munuň özi ýurdumyzyň öňe sürýän başlangyçlarynyň dünýä bileleşigi tarapyndan ykrar edilýändiginiň we olaryň halkara giňişlikde uly ähmiýete eýediginiň nobatdaky beýanyna öwrüldi.

Häzirki wagtda 2025-nji ýylyň «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilmegi we Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygy mynasybetli halkara maslahatlary, duşuşyklary, döwlet çärelerini guramaçylykly geçirmek boýunça toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Şeýle hem awgust aýynda Hazaryň türkmen kenarynda BMG-niň howandarlygynda Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça üçünji ýokary derejeli maslahaty geçirmäge hem taýýarlyk görülýär.

Ýeri gelende aýtsak, Türkmenistanyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda 2022-nji ýylyň 15-16-njy awgustynda Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahat hem üstünlikli geçirilipdi. Onuň dowamynda durnukly ulag-üstaşyr geçelgelerini döretmek ýaly möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ýakynda, 4-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň 4–8-nji awgusty aralygynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça üçünji maslahatyny geçirmek hakynda Karara gol çekdi hem-de Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ykdysady mümkinçiliklerini artdyrmaga, sebitara we halkara söwda gatnaşyklaryny giňeltmäge ýardam etjek bu forumy ýokary derejede geçirmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyz degişli ýolbaşçylara tabşyryk berdi.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan bu maslahata ýokary derejede taýýarlyk görülýär. Maslahata Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň hem gatnaşmagyna garaşylýar. Munuň özi bilelikdäki tagallalary talap edýän ugurlar boýunça ýurdumyzyň başlangyçlaryna uly hormat bilen garalýandygyny görkezýär. BMG-niň guramagynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler bilen baglanyşykly geçirilýän bu forum 10 ýyldan bir gezek geçirilýär. Halkara forum deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan, az ösen we kiçi ada ýurtlarynyň, sebit hem-de halkara guramalaryň, iri kompaniýalaryň dürli derejeli wekillerini bir ýere jemlär. Bu forumyň esasy maksady deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ykdysadyýetini güýçlendirmek, ulag-logistika infrastruktu-rasyny ösdürmek, halkara we sebit söwda gatnaşyklaryny giňeltmek hem-de bu ýurtlaryň dünýä ykdysady ulgamyna netijeli gatnaşmagyny üpjün etmekden ybaratdyr.

Mälim bolşy ýaly, dünýäde 32 sany ýurt deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hasaplanýar. Jemi 500 million adamdan gowrak ilaty bilen bilelikde, olaryň geografiki taýdan ýerleşmegi bilen bagly, deňiz söwda ýollaryndan we esasy dünýä bazarlaryndan uzaklygy, ýokarlandyrylan ulag çykdajylary, serhetlerdäki logistika meseleleri hem-de goňşy döwletleriň syýasy durnuklylygyna we söwda syýasatlaryna garaşlylygy ýaly birnäçe kynçylyklary döredýär. Bu ýagdaý olary ählumumy söwda ulgamynda has kynçylykly ýagdaýda goýýar we bu geografiki çäklendirmeleri ýeňip geçmek üçin ýörite strategiýalary gözlemegi talap edýär.

Şeýlelikde, şu ýylyň 4 — 8-nji awgusty aralygynda BMG-niň howandarlygynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň üçünji maslahaty dostlukly ýagdaýda pikir alyşmak, onuň çäklerinde köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan wajyp ugurlaryny kesgitlemek üçin açyk dialog platformasy — deňhukukly gepleşikleriň meýdançasy bolmak bilen, ählumumy ösüşiň bähbidine hyzmatdaşlygy ösdürmekde möhüm ähmiýete eýe bolar.